Sesja satelitarna: Dziedzictwo górnictwa – przeszłość dla przyszłości

Data: Wtorek 21.11.2017
Godzina/Sala: 07:30 – 17:00 – Kopalnia Soli Bochnia
Prowadzący: Andrzej J. Wójcik – Instytut Historii Nauki PAN
Przez wiele wieków przemysł górniczy był jednym z głównych czynników współtworzących i kształtujących krajobraz kulturowy. Ostatnie dwa stulecia pozostawiły w krajobrazie ziemi trwały ślad w postaci zakładów przemysłowych, osiedli robotniczych, wyrobisk górniczych, hałd czy innych specyficznych form terenu. Stanowią one unikatowe zabytki techniki, należące do dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.
Infrastruktura przemysłowa, przestarzała i uciążliwa, powoli staje się atrakcją turystyczną, przyciągającą zwiedzających. Spośród wielu wartości, które reprezentują te zabytki techniki, są one przede wszystkim przykładami wartości historycznych, źródłem badań naukowych oraz walorów uznawanych za emocjonalne, ale szczególnie istotnych, mianowicie wartości miejsca i świadomości. Są przykładem myśli i działań człowieka, materialnym urzeczywistnieniem jednego z ogniw rozwoju techniki i cywilizacji. Podziemny labirynt wyrobisk górniczych, budynki kopalniane, huty i inne zakłady przemysłowe są niewątpliwie pomnikami potęgi gospodarczej – pomnikami rewolucji przemysłowej.
Współcześnie, gdy górnictwo odchodzi w przeszłość, likwidacji ulegają kolejne kopalnie, a niekiedy całe rejony górnicze, powinny zaistnieć sprzyjające warunki, aby chronić nie tylko pomniki architektury, ale również stare, zabytkowe obiekty techniki górniczej. Ich adaptacja dla potrzeb podziemnych tras turystycznych może stanowić alternatywę w obliczu konieczności zamknięcia innych podziemi. Kilkusetletnia działalność górnicza ukształtowała w wielu kopalniach unikalną architekturę podziemnego świata, a ich niepowtarzalna sceneria stanowi naturalną podstawę i kompozycję do organizowania podziemnych tras turystycznych, do przedstawiania oryginalnych ekspozycji z zakresu historii górnictwa, prezentowania okazów natury, a także miejsca specjalistycznych wystaw i spotkań.
Obiekty górnicze występujące w Polsce są autentyczne i unikalne w skali europejskiej i światowej. Same w sobie zawierają ogromny „potencjał atrakcyjności”, stanowiąc element tożsamości regionalnej. Różnorodność surowców, warunków geologicznych, sposobów eksploatacji w różnych wiekach, rodzaje zagrożeń w poszczególnych ośrodkach górniczych i metody radzenia sobie z nimi, pomysłowe rozwiązania techniczne ułatwiające pozyskiwanie surowców i ich transport, jak również wstępną obróbkę, rodzaje obudów górniczych wyrobisk, sposoby wentylacji kopalń w różnych ośrodkach górniczych i w różnych okresach czasu to tylko niektóre z ich walorów.
Dostosowanie wyrobisk i innych podziemnych obiektów do potrzeb turystyki górniczej łączy się nierozerwalnie z ochroną konserwatorską tych obiektów. Ich zabezpieczanie i udostępnianie turystom jest ważnym elementem kulturotwórczym, ale również stanowi szansę aktywizacji gospodarczej regionu i miejscowości, w których się znajdują. Każde z nich ma indywidualny charakter, a ich struktura przestrzenna i naturalna decyduje o niepodważalnych wartościach historycznych, edukacyjnych i kulturowych.
Wykorzystanie dziedzictwa postindustrialnego współtworzy wielofunkcyjność regionu, uczestniczy w jego restrukturyzacji. Rozwijająca się turystyka górnicza stanowi także ogromną promocję regionu i jego identyfikację. Odzwierciedla także lokalne tradycje i zwyczaje, które dają się łatwo odróżnić i zidentyfikować. W swoim zakresie obejmuje nie tylko „przeszłość” odwiedzanych miejsc, lecz także ukazuje „przyszłość” dokonujących się przemian.

Serdecznie zapraszamy
Maria Ciechanowska
Przewodnicząca Komitetu Naukowego
Andrzej J. Wójcik
Wiceprzewodniczący Komitetu Naukowego
Tadeusz Mikoś
Wiceprzewodniczący Komitetu Naukowego